Kasusastraan Sunda; Aturan Pupuh (Bagian Kaopat)

Aturan Pupuh

Malenan nu geus kacatur di luhur, karangan dibagi kana dua golongan:

1. Basa Lancaran (prosa)
2. Basa Ugeran (puisi)

Basa lancaran nyaeta karangan anu teu kauger ku aturan pupuh jeung sajabana. Karangan anu kieu leuwih babari nyusunna dibangdingkeun jeung wawacan. Tapi sanajan kitu pikeun anu can bisa mah tetep bae hese. Da apan kudu narik kanu macana. Karangan anu kieu oge biasana sok dipapaesan ku purwakanti, babasan, paribasa, ibarat, sisindiran, wawangsalan, jeung sajabana.
Ari basa ugeran kauger ku aturan-aturan, anu kaasup kana basa ugeran aya opat golongan nyaeta pupuh, sisindiran, wawangsalan, jeung sajak.
Ari anu jadi aturan pupuh, utamana aya tilu:
1. Lobana padalisan (jajaran dina saban pada )
Conto:
Kinanti, sakalieun nembangkeun aya genep padalisan (jajaran).
2. Lobana engang (suku kata) dina saban padalisan.
Conto:
Bu-dak leu-tik bi-sa nga-pung (padalisan ieu engangna aya dalapan, sora engang panungtungna “u” dina kecap “pung”)
 3. Sora engang panungtung.
Contona :
Pupuh kinanti
Sapadana aya 6 padalisan.
Padalisan kahiji      : 8 engang, dina engang panungtung
u (8u)
Padalisan kadua    : 8 engang, dina engang panungtung
i (8i)
Padalisan katilu      : 8 engang, dina engang panungtung
a (8a)
Padalisan kaopat    : 8 engang, dina engang panungtung
i (8i)
Padalisan kalima    : 8 engang, dina engang panungtung
a (8a)
Padalisan kagenep  : 8 engang, dina engang panungtung
i (8i)
Ngarah babari ngapalkeunnana, sebut bae :
Kinanti : du di da di da di
Coba tengetah ieu pupuh kinanti guguritan kembang eros!
Padalisan kahiji      : kembang ros ku matak lucu
Padalisan kadua    : nya alus rupa nya seungit
Padalisan katilu      : henteu aya papadana
Padalisan kaopat    : ratuning kembang sajati
Padalisan kalima    : Mustikaning patamanan
Padalisan kagenep  : seungit manis ngadalingding
Ieu conto rumus anu sejenna:
Pupuh Sinom: da, di, da, di, ti, du, ta, di, duba (=12, kudu 4 engang ditambah 8 engang bari sora panungtungna kudu “a”))
Pupuh Asmarandana : di, da, de/do, da, ta, du, da.
(Hanca)